SIEĆ REGIONALNYCH OŚRODKÓW DEBATY MIĘDZYNARODOWEJ

105 lat temu Polska odzyskała niepodległość

Share on facebook
Facebook
Share on twitter
Twitter
Share on linkedin
LinkedIn

105 lat temu, 11 listopada 1918 roku, Polska odzyskała niepodległość. Po 123 latach zaborów nasz kraj powrócił na mapę Europy.

W tym dniu zakończyła się także I wojna światowa, jedna z najbardziej krwawych w dziejach. W jej wyniku upadły trzy europejskie mocarstwa, które wcześniej dokonały rozbioru Polski, a zwycięskie państwa ententy zaaprobowały plan utworzenia niepodległego państwa polskiego. 

Na pamiątkę tego wydarzenia, 11 listopada obchodzimy Narodowe Święto Niepodległości. 11 listopada 1918 roku Rada Regencyjna, utworzona przez dwóch byłych zaborców – Austrię i Niemcy – przekazała naczelne dowództwo wojsk polskich Józefowi Piłsudskiemu, który dzień wcześniej przyjechał do Warszawy z Magdeburga, gdzie był więziony przez Niemców. Przyjazd Piłsudskiego, który w oczach większości Polaków uchodził za symbol walki z zaborcami i za jedynego polityka godnego stanąć na czele odradzającej się Polski, stał się wezwaniem do rozbrajania Niemców i organizowania administracji polskiej. Pierwsze dni niepodległości w Warszawie wspominał Kajetan Morawski, polityk i dyplomata, ostatni ambasador II Rzeczpospolitej w Paryżu. 

Społeczeństwo polskie ogarnął entuzjazm. Na ulicach miast gromadziły się wiwatujące tłumy. Spontanicznie formowano pochody i manifestacje, których uczestnicy domagali się ustąpienia załóg niemieckich, powołania polskiego sejmu, polskiej administracji i armii. Jeden z warszawiaków, pan Pijon [Piżu], w latach 60. wspominał rozbrajanie Niemców przez trójki organizacji „Sokół”, do której należał. Lekarz i żołnierz Tadeusz Widmański 11 listopada 1918 roku przejmował z kolegami z rąk Niemców szpital polowy Wehrmachtu. Znajdował się on w budynku, gdzie obecnie mieści się Sejm Rzeczypospolitej. 

12 listopada opuścił Warszawę w przebraniu niemiecki generał Hans Hartwig von Beseler, który był Generalnym Gubernatorem okupowanej przez wojska niemieckie części Królestwa Polskiego. Tadeusz Walich, pełniący w 1918 roku służbę wojskową w Warszawie, wspominał po latach, jak przejmował Belweder, zajmowany wcześniej przez von Beselera. Odzyskanie przez Polskę niepodległości stało się możliwe dzięki zakończeniu I wojny światowej, w wyniku której klęskę poniosły wszyscy polscy zaborcy – państwa centralne Austria i Prusy i walcząca po stronie ententy Rosja, gdzie rewolucja rozpoczęła okres chaosu i walk wewnętrznych. 

Polacy brali udział w walkach na większości frontów wielkiej wojny, ale nie byli stroną tego konfliktu. Jednak to właśnie data zakończenia I wojny światowej uznawana jest za datę odzyskania przez Rzeczpospolitą niepodległości. Złożyła się na to klęska zaborców, a także przejęcie władzy w Warszawie przez Józefa Piłsudskiego – tłumaczył w ubiegłym (2021) roku historyk Karol Mazur. 

Do sukcesu Polaków w 1918 roku, oprócz walki i pracy wielu pokoleń, przyczynił się czynnik religijny. To także Kościół budował tożsamość narodową, kształtował patriotyzm jako istotną wartość – przypomniał w ubiegłym (2021) roku ksiądz profesor Tadeusz Borutka z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Niepodległość jest darem i zadaniem jak wolność, której się nie otrzymuje raz na zawsze – powiedział w ubiegłym (2021) roku metropolita warszawski kardynał Kazimierz Nycz, który przewodniczył mszy świętej w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie. 

11 listopada 1918 roku, w dniu odzyskania wolności, nasz kraj nie był w pełni zjednoczony, nie miał też ustalonych granic. Dopiero rozpoczynał się proces scalania ziem mających tworzyć II Rzeczpospolitą. Polska stanęła przed wielkimi trudnościami. Była zniszczona i rozgrabiona, a dodatkowy problem stanowił wyjątkowo niebezpieczny rewizjonizm niemiecki oraz groźba ataku bolszewików. Zaczynały się walki o Wielkopolskę i Śląsk, pytania budziła też kwestia odzyskania dostępu do morza i statusu Gdańska. Trudności i zagrożenia nie były jednak w stanie zburzyć ogromnej radości i entuzjazmu społeczeństwa z tak długo wyczekiwanej wolności. Po ponad 20 latach, 1 września 1939 roku, budowę państwa polskiego przerwał wybuch II wojny światowej, która po raz kolejny zmieniła Europę i świat.

Czytaj więcej

Follow by Email
Facebook
Twitter
Skip to content