Artykuł redaktor Renaty Kim „To miały być wakacje ich życia. Teraz Krzysztof walczy o ciało Łukasza”, opublikowany w tygodniku „Newsweek” 3 września 2024 roku, przedstawia relację Krzysztofa Zwierzchlejskiego dot. sprowadzenia zwłok jego partnera do Polski. Znalazły się w nim zarzuty niedostatecznego wsparcia ze strony polskiej służby konsularnej.
Szanując ból, rozpacz i żałobę pana Krzysztofa po stracie bliskiej mu osoby nie możemy jednak pozostawić bez odpowiedzi zarzutu bezduszności i braku zaangażowania urzędników MSZ, dodatkowo podszyty sugestią o niechęci służby konsularnej RP wobec osób nieheteronormatywnych. Zwłaszcza w sytuacji, gdy w ostatnim czasie służba konsularna RP dawała wiele dowodów skuteczności i oddania w niesieniu pomocy dla naszych obywateli za granicą.
Wyjaśniamy, że konsul RP nie może na terenie kraju urzędowania żądać od lekarzy lub zespołu medycznego, by podejmowali określone działania, np. umożliwiali dostęp do chorego.
Konsul nie przyjmuje w specjalnym urzędowym trybie zgłoszeń o śmierci obywatela polskiego. Natomiast konsul, po uzyskaniu od miejscowych władz informacji w tej sprawie niezwłocznie przekazuje ją do Polski, by powiadomić bliskich zmarłego.
Konsul również nie wystawia aktu zgonu, lecz dokonuje tego zagraniczny urząd, będący odpowiednikiem polskiego urzędu stanu cywilnego. Konsul nie dokonuje, ani nie wyraża zgody, na kremację zwłok polskiego obywatela.
W opisywanym przypadku informacje o obowiązujących procedurach oraz dokumentach niezbędnych dla sprowadzenia ciała celem pochówku w Polsce były przekazane zainteresowanemu przez konsula dyżurnego w Rzymie 24 sierpnia 2024 r. (dwa dni później te informacje zostały przekazane także matce zmarłego).
W przypadku zgonów nagłych zawiadamiana jest miejscowa prokuratura, która zazwyczaj wszczyna postępowanie wyjaśniające, co wydłużyć może procedury i to prokuratura wydaje zgodę na pochówek. Po uzyskaniu informacji o problemach w wydobyciu aktu zgonu konsul zwrócił się 27 sierpnia br. do właściwych władz włoskich. To dopiero w odpowiedzi na to wystąpienie policja z Bari potwierdziła oficjalnie konsulowi fakt zgonu (placówka otrzymała akt zgonu 2 września).
Wyjaśniamy, że żaden urząd konsularny RP nie jest upoważniony do rekomendowania usług konkretnych prawników lub tłumaczy przysięgłych, natomiast udostępnia oraz publikuje na stronie internetowej listy osób, do których można się zwrócić o pomoc prawną. Przykładem jest Wydział Konsularny Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Rzymie: Lista adwokatów, notariuszy i tłumaczy – Polska we Włoszech – Portal Gov.pl (www.gov.pl).
Rzeczywiście, za wydanie zaświadczenia na przywiezienie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zwłok lub szczątków ludzkich konsul pobiera opłaty wynikające z Tabeli Opłat Konsularnych, stanowiącej załącznik do Rozporządzenia Ministra Spraw Zagranicznych w sprawie opłat konsularnych. Ale wynika to z przepisów prawa, nie jego uznania.
Konsul RP nie odpowiada za sytuację prawną zmarłych osób pozostających w związkach jednopłciowych. Nie może jednak działać wbrew przepisom, albo odstąpić od ich egzekwowania. Jest zrozumiałe, że osoba w żałobie po zgonie osoby bliskiej może niektóre informacje traktować wybiórczo lub je ignorować, ale nie powinno to stanowić jedynej podstawy do tekstu dziennikarskiego, który w istotny sposób podważa zaufanie do polskiej służby konsularnej.
Służby, świadczącej pomoc wszystkim obywatelom Rzeczypospolitej, bez względu na ich narodowość, religię, poglądy czy orientację seksualną.
Nie odnotowaliśmy śladu weryfikacji w Departamencie Informacji MSZ czy placówce przedstawionych w tekście informacji. W przypadku przyszłych publikacji sugerujemy kontakt z MSZ, dzięki czemu będziemy mogli wyjaśnić zakres obowiązujących przepisów i miejscowych uwarunkowań.
Paweł Wroński
Rzecznik Prasowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych
