W dniu 29 czerwca 2022 roku Regionalny Ośrodek Debaty Międzynarodowej w Gdańsku zorganizował debatę w formie online pt. „O NATO w samo południe. Cały Bałtyk przeciwko Rosji?”, której gośćmi byli: Płk (rez.) dr hab. inż. Zdzisław Śliwa – dziekan Bałtyckiej Akademii Obrony w Tartu w Estonii oraz profesor wizytujący Akademii Obrony Łotwy, dr Damian Szacawa – doktor nauk humanistycznych w zakresie nauk o polityce, starszy analityk w Zespole Bałtyckim Instytutu Europy Środkowej oraz adiunkt w Katedrze Stosunków Międzynarodowych w Instytucie Nauk o Polityce i Administracji na Wydziale Politologii i Dziennikarstwa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, prof. zw. dr hab. Piotr Mickiewicz – politolog i historyk dziejów najnowszych. Kierownik Zakładu Polityk Publicznych i Administracji w Instytucie Politologii Uniwersytetu Gdańskiego oraz prof. dr hab. Andrzej Makowski – pracownik naukowo-dydaktyczny Wydziału Dowodzenia i Operacji Morskich Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni, autor i współautor ponad dwustu publikacji oraz prac naukowo–badawczych i ekspertyz, w tym Strategicznej Koncepcji Bezpieczeństwa Morskiego RP.
Wydarzenie odbyło się w formie online poprzez platformę internetową, a poprowadził je Andrzej Skiba – koordynator Regionalnego Ośrodka Debaty Międzynarodowej w Gdańsku.
Podczas dyskusji poruszono szereg kwestii związanych z działalnością Paktu Północnoatlantyckiego w basenie Morza Bałtyckiego i zagrożeniem militarnym ze strony Federacji Rosyjskiej oraz jej działalnością na Bałtyku. Spotkanie rozpoczęto przedstawieniem gości oraz przywitaniem słuchaczy.
Eksperci rozpoczęli dyskusję od zagadnienia związanego z akcesją Finlandii i Szwecji do NATO. Doktor Damian Szacawa podkreślał znaczenie historyczne tego wydarzenia:
Finowie mieli opcję dołączenia do NATO w swojej doktrynie, Szwedzi nie. To jest historyczna okazja, którą oba państwa postanowiły wykorzystać wnosząc o akcesję. W Finlandii odnotowano ogromny wzrost poparcia wstąpienia do NATO.
O akcesji Finlandii i Szwecji do NATO w kontekście zbrojnej agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę wypowiedział się także prof. Zdzisław Śliwa:
Zasadniczym czynnikiem, który zdecydował o akcesji Finlandii i Szwecji do NATO jest oczywiście rosyjska agresja na Ukrainę. 2022 rok pokazał, że Rosja nie jest państwem, z którym można współpracować w wielostronnych relacjach. Rosja to państwo nieprzewidywalne, gdzie przywództwo państwowe nie widzi innej drogi wpływu jak czynnik militarny. Szwecja i Finlandia wniosą dużo do sojuszu NATO. Są to państwa posiadające potencjał – nowoczesne siły zbrojne, lotnictwo, które ze sobą współdziałają. Finlandia posiada bogate doświadczenia historyczne i duże rezerwy osobowe.
Profesor Andrzej Makowski mówił o konieczności przystąpienia Finlandii i Szwecji do NATO i dążeniach Rosji do osiągnięcia statusu mocarstwa o charakterze lokalnym:
Nastąpił taki moment, że należało podjąć decyzję teraz lub wcale. Momentem przełomowym była rosyjska agresja. Przywódcy Finlandii i Szwecji doskonale zdawali sobie sprawę jaki czeka ich los, jeśli pozostaną neutralni. W przypadku Szwecji i Finlandii mówienie o samowystarczalności obronnej byłoby nierozważne. W związku z tym oba te kraje podjęły decyzję o przystąpieniu do NATO. Widać, że Rosja dąży do odbudowania statusu mocarstwa, regionalnego i silnego. Jedynym argumentem jakim w zasadzie dysponuje to siły zbrojne. W tej sytuacji Finlandia i Szwecja mogą obawiać się eskalacji konfliktu zbrojnego.
O sytuacji na linii Federacja Rosyjska – państwa bałtyckie wypowiedział się prof. Zdzisław Śliwa:
Rosja jest nieprzewidywalna – mimo dużych strat, wciąż posiada potencjał, który może wykorzystać. Sankcje, które Zachód przyjął są bardzo ważne, w świetle uniemożliwienia agresji rosyjskiej na państwa bałtyckie.
Profesor Piotr Mickiewicz podkreślił, iż po wstąpieniu Finlandii i Szwecji do NATO kraje basenu Morza Bałtyckiego są zagrożone atakami o charakterze podprogowym. Wypowiedział się również o zachowaniu rosyjskich polityków:
Obecność Finlandii i Szwecji w NATO nie zmienia zagrożeń o charakterze podprogowym – Estonia i Polska mogą stać się obiektem oddziaływania o charakterze podprogowym w postaci różnego rodzaju incydentów ze strony Rosji. Sytuacja na Morzu Bałtyckim jest daleka od stabilności. Trudno powiedzieć czy Bałtyk będzie punktem zapalnym, ale prawdopodobnie będziemy mieć do czynienia z incydentami podprogowymi. (…) Pamiętajmy, że część wypowiedzi rosyjskich polityków jest kierowana na potrzeby wewnętrzne – oni muszą pokazać swoim obywatelom wielkość Rosji.
Profesor Zdzisław Śliwa stwierdził, iż incydenty o charakterze podprogowym już mają miejsce:
Incydenty podprogowe mają już miejsce. Mamy do czynienia z atakami cybernetycznymi. W Estonii i na Łotwie wciąż funkcjonują partie prorosyjskie – Rosja ciągle próbuje oddziaływać na czynniki polityczne celem destabilizacji.
Od słuchaczy padło pytanie nt. osłabiania Rosji przez NATO celem jej ostatecznego rozbicia. Odpowiadał Prof. Andrzej Makowski:
NATO jest sojuszem obronnym i raczej nie będzie dążyć do osłabienia Rosji celem jej ostatecznego rozbicia. To pojawia się w amerykańskiej literaturze politologicznej, ale znamy obowiązującą strategię NATO.
Doktor Damian Szacawa odpowiadał na pytania związane z działalnością Turcji oraz ważnością swobodnego dostępu do Morza Bałtyckiego:
NATO to sojusz obronny 30 suwerennych państw. Opór Turcji ws. przystąpienia Szwecji i Finlandii do NATO pokazuje jak różne interesy mają poszczególne państwa członkowskie. Przykład Ukrainy, gdzie Rosja blokuje dostęp do portów na Morzu Czarnym, pokazuje jak ważny i istotny jest dostęp do Morza Bałtyckiego i szlaków transportowych. #NATO
Pod koniec debaty prof. Zdzisław Śliwa ocenił działalność Federacji Rosyjskiej, co stało się niejako podsumowaniem całej dyskusji:
Rosja to państwo, które zawsze rozumiało siłę. Kiedyś było postrzegane jako partner na linii z NATO – to już przeszłość. To państwo pokazało kim jest i co sobą reprezentuje – i tak trzeba je postrzegać.
Na koniec spotkania podziękowano ekspertom oraz słuchaczom, którzy dołączyli się do debaty. Organizatorami i partnerami wydarzenia byli: Regionalny Ośrodek Debaty Międzynarodowej w Gdańsku, Instytut Debaty Publicznej oraz Centrum Aktywności Studenckiej i Doktoranckiej Uniwersytetu Gdańskiego.
