W dniu 4 września 2023 roku Regionalny Ośrodek Debaty Międzynarodowej w Gdańsku zorganizował debatę pt. „Droga do sprawiedliwości – czy Polska otrzyma reparacje wojenne od Niemiec?”, której gośćmi byli prof. Mirosław Kłusek, dr Paweł Pońsko, dr Tomasz Luterek – współautorzy raportu o stratach wojennych poniesionych przez Polskę w czasie II wojny światowej oraz dyrektor Instytutu Strat Wojennych im. Karskiego prof. Konrad Wnęk i poseł na Sejm RP Kacper Płażyński.
Wydarzenie odbyło się w historycznej Sali BHP w Gdańsku, gdzie pierwszy panel poprowadził konsultant Andrzej Skiba, a drugi koordynator Marcelina Wilczewska. Spotkanie miało charakter otwarty dla publiczności, która licznie zadawała pytania podczas dyskusji. W wydarzeniu wzięło udział około 200 osób.
Wydarzenie rozpoczęło się przemówieniem, w formie elektronicznej, ministra Arkadiusza Mularczyka, który opowiadał o tym, w jaki sposób pracowano m. in. nad oszacowaniem strat i zbieraniem informacji do raportu o stratach wojennych poniesionych przez Polskę w latach 1939-1945 spowodowanych okupacją niemiecką.
Następnie rozpoczęła się projekcja filmu autorstwa prezes fundacji Łączy Nas Polska Natalii Nitek-Płażyńskiej, nt. obecnych na rynku niemieckich firm, które czerpały zyski z machiny wojennej III Rzeszy Niemieckiej. Film był w następnych częściach wydarzenia omawiany przez zebraną na sali publiczność i był również źródłem pytań kierowanych do prelegentów. Cały film autorstwa Natalii Nitek-Płażyńskiej jest dostępny TUTAJ.
Profesor Mirosław Kłusek mówił jak trudnym wyzwaniem była praca nad uzyskaniem informacji do raportu:
Bolesnym dla mnie, jako historyka ekonomii, była tematyka związana z przygotowaniem raportu o stratach wojennych poniesionych przez Polskę podczas okupacji niemieckiej i przygotowaniem informacji o skutkach ekonomicznych.
Doktor Paweł Pońsko mówił o metodologii oraz przedstawiał statystyki:
Dzisiaj dysponujemy narzędziami, które umożliwiają nam policzyć straty wojenne Polski sprzed 80 lat. (…) Niemcy zubożały Polskę podczas okupacji, w 1945 roku o 47% względem 1939 roku i względem tego, co mogło być wyprodukowane przez Polskę podczas okupacji niemieckiej.
Dyrektor Instytutu Strat Wojennych im. Karskiego podkreślał m. in. jak ważnym jest, aby sprawa dotycząca reparacji wojennych dla Polski nie zniknęła z dyskusji wśród opinii publicznej:
Przystępując w 2018 roku do badań nad stratami wojennymi poniesionymi przez Polskę, okazało się, że oszacowanie tego jest bardzo trudne pod względem metodologicznym. (…) Przebieg granicy pomiędzy zwolennikami a przeciwnikami odszkodowań nie biegnie wzdłuż podziałów politycznych. Dlaczego nie wszyscy popierają reparacje wojenne dla Polski? Będziemy ro badać i dowiemy się z czego to wynika. (…) W sprawie reparacji możemy wygrać psując Niemcom biznes i wtedy firmy same przyjdą do kanclerza i powiedzą: załatwcie to, my na tym tracimy. Praktyka powinna być taka, by pokazać ile firmy niemieckie zarobiły na przymusowej pracy. (…) Niemcy powinni oddać wszystkie zrabowane podczas II wojny światowej polskie dzieła sztuki i inne mienie. Niemcy o tym wiedzą i wstydzą się tego.
Poseł na Sejm RP Kacper Płażyński przypominał, że temat reparacji wojennych dla Polski musi wybrzmiewać nie tylko w Niemczech, ale także w świecie Zachodu:
Musimy mówić o reparacjach nie tylko w Niemczech, ale także w świecie Zachodu. Okupacja w krajach Beneluksu nie wyglądała tak, jak w Polsce. Na Zachodzie nie mają o tym pojęcia – aż do dziś. (…) 20% Polaków zginęło podczas okupacji, a dodatkowe 10% lub więcej było przymusowymi robotnikami pracując na dobrobyt państwa niemieckiego. To ogromne liczby – niestety na Zachodzie nie mają o tym. (…) Sejm przyjął uchwałę dotyczącą zabiegania przez Polskę o odszkodowania za zniszczenie kraju przez Niemców w czasie II wojny światowej. Niektórzy politycy KO głosowali przeciw, czego nie jestem w stanie zrozumieć.
Na koniec spotkania podziękowano ekspertom oraz słuchaczom, którzy licznie przybyli na wydarzenie i aktywnie zadawali pytania oraz dyskutowali z prelegentami. Organizatorami i partnerami wydarzenia byli: Regionalny Ośrodek Debaty Międzynarodowej w Gdańsku, Instytut Strat Wojennych im. J. Karskiego oraz Gdańsk Strefa Prestiżu – medialny partner wydarzenia, dzięki któremu debata była transmitowana w mediach społecznościowych.
Zapis nagrania debaty zostanie udostępniony na kanale YouTube Regionalnego Ośrodka Debaty Międzynarodowej w Gdańsku oraz na stronie internetowej.
